Pse tortat janë të rrumbullakëta

Pyetje e shkëlqyeshme! Historianët e ushqimit ofrojnë disa teori dhe secila varet nga një periudhë kohore, nga kultura dhe nga kuzhina. Në përgjithësi, tortat e rrumbullakëta që i njohim sot kanë prejardhjen nga buka e lashtë. Bukët dhe kekat e lashtë bëheshin me dorë. Ato zakonisht bëheshin në formë rrethore dhe piqeshin në pllakë guri, në pllakë metali, apo në tiganë të cekët. Këto prodhime, nga natyra, shtriheshin për të formuar forma të rrumbullakëta. Nga shekulli 17, tortat rrethore (të formësuar nga metali apo druri) u vendosën në tiganë të cekët për të dhënë formën e dëshiruar. Më kalimin e kohës, tiganët për pjekje të formave dhe madhësive të ndryshme u bënë të disponueshëm për masat e gjera. Tortat e brumosura (me krem) arritën zenitin e tyre në kohët e mbretëreshës Viktoria në Angli.

 

“Për tortat e shekullit 17 e këtej përdoreshin rrathë të hekurt, të cilët përmenden shpesh në librat e gatimit. Këta rrathë qenë të ngjashëm me unazat moderne, veçse më të thella. Rrethi vendosej në një fletë hekuri apo të kallajtë, dhe një shtresë a dy letre, e bërë me miell, vendosej në fund. Anët e rrethit lyheshin me gjalpë. Këto dhe instruksionet e ngjashme na paraqiten vazhdimisht në punimin The Compleat Housewife të E. Smith, e botuar për herë të parë në vitin 1727, ku gjenden dyzet receta për tortë. Në parathënien e saj, ky autor thotë se libri i saj ishte një fryt i një përvoje tridhjetë vjeçare, kështu që recetat e saj lehtë mund të gjurmohen deri në shekullin paraprak, meqë shpesh lexuesi udhëzohet të pjekë tortën në “rreth letre,” dhe letra qe një veçori e kuzhinave të asaj kohe. Rrathët e drunjtë, po ashtu, qenë të zakonshëm. Disa kuzhinierë, siç është Sir Kenelm Digby nga shekulli 17, qartë i parapëlqente këto (të drunjtat) më shumë se ato të kallajit; ndoshta ngaqë nuk ndryshkeshin dhe ishin më të lehta për t’u ruajtur. Duke shkruar një shekull pas Digby, Elizabeth Raffald i quan ato “oborr” dhe i këshillon lexuesit e saj që për torta të mëdha ato janë më të mira se “vazoja apo kallaji,” të cilat, kish vërejtur Mrs. Raffald, digjeshin më lehtë. Në vend të këtyre, tortat me mëlmesa piqeshin si bukët, pa maje.” (English Bread and Yeast Cookery; Elizabeth David, botimi amerikan me shënime nga Karen Hess [Penguin: Middlesex] 1979, f.212)